Als je serieus bent in je Aikido training, dan is er altijd iets waar je aan werkt. Als je nog maar net bezig bent met Aikido dan kan dat simpelweg het leren van de basistechnieken zijn. Een meer gevorderde aikidoka zal wellicht bezig zijn met zaken als het niet te veel gebruiken van brute kracht, of het in beweging houden van de aite. Toch geloof ik dat je boven alles moet weten waar je naar toe aan het werken bent als je op de mat je Aikido aan het oefenen bent.
Wat wil je uiteindelijk bereiken? Voor mij is dat simpel: ik wil met Aikido in staat zijn me te verdedigen tegen een willekeurige aanvaller. En dat betekent dat het zinnig is te onderzoeken wat de rol van het gevecht is binnen de Aikido training.
Aikido is geen dans waarbij twee mensen lichtvoetig op een elegante manier om elkaar heen draaien. In essentie is het een manier om een gevecht mee in te gaan. Je wordt belaagd door een aanvaller en je kiest met Aikido een bepaalde manier om die agressie te beantwoorden. Wat Aikido bijzonder maakt is dat die manier niet de meest voor de hand liggende reactie is (met agressie terugslaan of wegrennen) maar een vreedzamer en intelligenter antwoord.
In de dojo zijn we in de praktijk ver verwijderd van het gevecht. We worden “aangevallen” door uiterst vriendelijke mensen, er zijn geen ernstige consequenties als we fouten maken in onze verdediging, en we kunnen er op vertrouwen dat we op elk moment de actie kunnen afbreken als het onprettig wordt. Dit vertroebelt onze training in Aikido, omdat we de dojo situatie gaan ervaren als de echte situatie. Echter, de training in de dojo is uiterst kunstmatig. Het is belangrijk je daar van bewust te zijn, om te zorgen dat je training toch effectief is in een reële gevechtssituatie. Een paar voorbeelden:
- Aite valt tori aan en heeft daarbij de moeilijke taak een realistische aanval neer te zetten zonder daarbij tori daadwerkelijk in gevaar te brengen. Dat is bijna al met elkaar in tegenspraak. Wat je in de dojo vaak ziet is dat de stoot nog wel acceptabel is, maar dat aite daarna in slaap lijkt te vallen en niet meer in beweging blijft. Hij is niet doordrongen van het feit dat hij deelneemt aan een gevecht.
- Tori oefent de techniek die sensei heeft voorgedaan. Dat is prima, maar daarbij is vaak de focus te veel op die techniek. In een echt gevecht is het onvoorspelbaar wat er de volgende seconde gaat gebeuren. Tori kan niet routineus de stappen van bijvoorbeeld irimi nage doorlopen omdat er best wel eens een aanval van de andere arm van aite kan komen. Net zoals in een echt gevecht moet hij continu op alles voorbereid blijven zijn. In het gevecht telt alleen het hier en nu. Je kijkt niet terug naar wat gebeurd is en je kijkt ook niet meer dan een seconde vooruit.
- Zowel aite als tori moet op elk moment bewust zijn van de open plekken in de verdediging van de ander. Als aite ziet dat hij tori makkelijk in zijn buik kan slaan, dan kan hij (mits tori daar aan toe is) daar een tik geven. Als tori ziet dat aite niet draait en met zijn rug naar hem toe blijft staan, kan hij ook laten merken (door zijn vuist in de rug te duwen) dat dat gevaarlijk is. Ook het creëren van de juiste afstand is te allen tijden door middel van een atemi toegestaan en aite moet daar ook op voorbereid zijn.
De ‘Ai’ in Aikido staat voor ‘harmonie’, ‘evenwicht’ en ‘rust’. Al dit gepraat over vechten stuit sommige mensen misschien tegen de borst. In mijn beleving gaat de harmonie van Aikido voornamelijk over het voorzetten van de beweging van aite en tori afzonderlijk na de aanval in een gezamenlijke beweging. De harmonie kan je dus puur mechanisch interpreteren: aite en tori bewegen eerst zelfstandig in verschillende richtingen en daarna doen ze dat gezamenlijk als één geheel. In het gevecht is het noodzakelijk respect te houden voor je tegenstander. Het is iemand die je serieus pijn kan doen en die je op afstand dient te houden. Daarmee bedoel ik: Aikido is geen zweverige pacifistische levensfilosofie omdat het over harmonie gaat. Het blijft een manier om een gevecht mee te voeren, een manier weliswaar waarbij je er voor kiest je tegenstander niet kapot te maken.
Het voordeel van je Aikido trainen met het gevecht in je achterhoofd is dat je vanzelf beter wordt in fundamentele principes van Aikido:
- Houding: als je aite ziet als een gevaar dan zal je eerder de goede Aikido houding in nemen in plaats van de ontspannen lekker-uurtje-bewegen-op-de-mat houding.
- Afstand: hoe dichterbij aite is, hoe gevaarlijker hij is. Een tori die bewust is van dat gevaar zal ook te allen tijden bewust zijn van de afstand en hoe kritiek die is.
- Beweging: in het gevecht is het dodelijk als de vijand kan stoppen om zich te herstellen van zijn instabiliteit en weer opnieuw aan te vallen. Ki no nagare (de ander voortdurend in beweging houden) is daarom een voortdurende zorg tijdens het trainen.
Niet iedereen heeft als doel met Aikido te leren zich effectief te verdedigen. Sommige mensen zien het enkel als een leuke en gezellige bezigheid. Anderen zien het voornamelijk als een middel voor innerlijke groei. Als je echter heel goed wilt worden in je zelf verdedigen met Aikido, is het volgens mij essentieel dat je de verbinding met het realistische gevecht voortdurend blijft zien.
